Warunki panujące w jaskini są zupełnie inne niż na powierzchni. W jaskini jest kompletnie ciemno, bardzo wilgotno, a w naszym klimacie na dodatek bardzo zimno (2 - 10 stopni Celsjusza generalnie w zależności jak wysoko jaskinia jest położona.) Ponadto napotykamy w jaskini na trudności w postaci pionowych studni i kominów, ciasne szczeliny czy rożnego rodzaju przeszkody wodne. Aby pokonać te przeszkody grotołaz musi posiadać specjalne wyposażenie.
Czym oświetla się drogę w jaskini ?
Podstawowym rodzajem oświetlenia jest lampa karbidowa zwana w
skrócie karbidówką. W noszonej przy uprzęży wytwornicy
karbid w kontakcie 
z kropelkami wody wytwarza łatwo palny gaz - acetylen,
który wędruje do palnika na kasku i spala się jasnym
stabilnym płomieniem. Światło karbidowe nie jest silniejsze od
elektrycznego, ale w odróżnieniu od niego świeci nie tylko snopem
do przodu, ale na wszystkie strony i jest zdecydowanie
przyjemniejsze dla oczu. Ponadto karbid jest łatwiejszy w
transporcie i tańszy od baterii. Światło karbidowe zawsze musi
być zdublowane reflektorem elektrycznym na wypadek awarii
karbidówki lub konieczności wymiany karbidu. Ze światła
elektrycznego korzysta się też tam, gdzie istnieje ryzyko
okopcenia nacieków lub innych ciekawych form. Dodatkowo silny
reflektor halogenowy pozwala oglądać wysokie kominy lub inne
duże przestrzenie. Oświetlenie nosi się na kasku co polepsza
komfort w przypadku ruchów głowy i zwalnia ręce potrzebne do
czego innego. Kask zaś jest niezbędnym zabezpieczeniem
przed spadającymi kamieniami lub uderzeniem głowa w strop.
Grotołazi używają specjalnych, lekkich i wygodnych kasków
podobnych do kasków wspinaczy. Tak jak i większość innego sprzętu
kask powinien posiadać atest UIAA.
Jak grotołaz chroni się przed zimnem i wilgocią ? Ubiór grotołaza składa się z kilku warstw. Najbliżej ciała nosi on bieliznę, najczęściej ze specjalnych materiałów zapewniających ciepło i utrzymujących wilgoć z dala od skóry. Takie same warunki musi spełniać kombinezon wewnętrzny (wnętrze) uszyty najczęściej z polaru. Zapewnia on ciepło i wydala pot na zewnątrz. Najbardziej "na wierzchu" grotołaz nosi kombinezon zewnętrzny zrobiony ze specjalnego nieprzemakalnego i bardzo odpornego na ścieranie tworzywa sztucznego. Ręce chronią gumowe rękawice - specjalne, bądź w przypadku ich braku - chemiczne. Obuwiem grotołaza są kalosze zapewniające dość dobrą przyczepność do skały i umożliwiające pokonywanie płytkich kałuż, jakich w jaskiniach nie brakuje.
Uprząż jaskiniowa, a uprząż wspinaczkowa.
Elementem, który zapewnia bezpieczne i miarę wygodne połączenie ciała z przyrządami
i liną jest uprząż. Jest ona podobna do tej używanej we wspinaczce, choć występuje
w niej też kilka istotnych różnic. Podstawową jest to, że uprząż jaskiniowa
posiada punkt zaczepienia do przyrządów niżej niż uprząż wspinaczkowa. Zmniejsza
to bezpieczeństwo w przypadku szarpnięć (np. w przypadku odpadnięcia od skały),
ale ułatwia wychodzenie po linie za pomocą przyrządów samozaciskowych. Jednak
w odróżnieniu od wspinaczki przewidywane możliwości dynamicznych obciążeń uprzęży
są znacznie mniejsze i wygoda nie musi być tutaj zastępowana bezpieczeństwem.
Pamiętać jednak należy, że nie należy się asekurować przy wspinaczce za pomocą
uprzęży jaskiniowej.
Ponadto uprząż jaskiniowa powinna być bardzo wytrzymała
na przetarcie. Inaczej rozwiązane niż w uprzęży wspinaczkowej jest też zdejmowanie
i zakładanie uprzęży. Zamiast klamer z przesuwanym paskiem występuje w niej
rodzaj skręcanego karabinka (Maillon Rapide) zapewniający większą wygodę przy
zabłoceniu uprzęży, jak też wiele innych rzeczy (np. zamocowanie kilku przyrządów).
Oprócz uprzęży biodrowej używana jest też uprząż górna lub zwykła tasiemka w
pomocniczym celu podtrzymania przyrządu Croll.
Jak grotołaz pokonuje pionowe studnie i kominy ?
Studnie i kominy w jaskini pokonuje się poruszając się po linie za pomocą kilku
podstawowych przyrządów. Liny używane w jaskiniach, to mało rozciągliwe liny
statyczne. Wiesza się je pojedynczo (jedna żyła) i - dla zabezpieczenia przed
ocieraniem o skałę - łączy się za pomocą kotw (przeważnie spitów) i plakietek
do skały w wielu miejscach. Początek liny należy dla bezpieczeństwa przymocować
do skały dwoma kotwami, dalej już pojedynczymi. Takie pośrednie przymocowanie
do ściany tworzy "przystanek" przez który należy się "przepiąc"
i dlatego nazywany jest "przepinką". Przepinka oprócz uniknięcia
tarcia liny o skałę umożliwia też ominięcie wodospadów, zwiększa ilość osób,
które mogą się poruszać po 
jednej linie,
umożliwia wygodne łączenie odcinków lin jak też i kilka innych rzeczy.
Do zjazdu po linie służy rolka wraz z Shuntem (czytaj: szant).
Rolka w odróżnieniu od ósemki daje się wypiąć i wpiąć do liny bez zdejmowania
przyrządu, a poza tym umożliwia dłuższe zjazdy (pojemność cieplna) i nie skręca
liny. Shunt służy do asekuracji, w razie utraty kontroli nad rolką (np. zasłabnięcie).
Ostatnio popularna staje się rolka ze stopem wyposażona dodatkowo we
wbudowany rodzaj hamulca. Przy jej użyciu nie trzeba stosować dodatkowo Shunta,
lecz wymaga ona w obsłudze większego 
doświadczenia i zapewnia mniejsze bezpieczeństwo.
Do wychodzenia po linie używa się dwóch przyrządów samozaciskowych Poignee
(czytaj płanie) zwanego częściej płanietą lub płanietką i Crolla. Posiadają
one ruchomy klin, który pod obciążeniem zaciska się na linie i uniemożliwia
przesuwanie przyrządu w dół. Podczas gdy grotołaz unosi się stając nogą w strzemieniu
przymocowanym do trzymanej ręką płanietki, Croll przymocowany przy uprzęży przesuwa
się w górę po linie. Po odciążeniu płaniety Croll zaciska się automatycznie
na linie w najwyższej pozycji i umożliwia przesunięcie ręką płaniety wyżej.
Ruch ten powtarzany cyklicznie powoduje poruszanie się do góry. Sprawny grotołaz
potrafi w ten sposób pokonać na linie odcinek do 20 m pionu w ciągu minuty (rekordziści
znacznie więcej).
Rysunki Shunta, Poignee i Crolla pochodzą z książki Mariusza Szelerewicza i Andrzeja Górnego "Jaskinie Wyżyny Krakowsko Wieluńskiej" wydanej w roku 1986. Przedstawione na nich przyrządy różnią się od obecnie produkowanych przez firmę Petzl drobnymi zmianami w kształcie.
POWRÓT
WYŻEJ: tutaj możesz wrócić do menu dla
nieprofesjonalistów
POWRÓT NA
STRONĘ GŁÓWNĄ: tutaj możesz wrócić na stronę tytułową.
Ostatnia zmiana 2000.05.05